جهاد سازندگی :

نهادی انقلابی بود، که در تاریخ ۲۷ خرداد ۱۳۵۸ به فرمان با شعار رسیدگی به مناطق محروم و دور افتاده در ایران تأسیس شد. این نهاد در ۷ آذر ۱۳۶۲ به وزارت جهاد سازندگی ارتقاء پیدا کرد و به وزارتخانه‌ای در دولت جمهوری اسلامی ایران تبدیل شد. در پی ادغام با وزارت کشاورزی، در دی‌ماه ۱۳۷۹ فعالیت خود را تحت عنوان وزارت جهاد کشاورزی ادامه داد و هم‌اکنون نیز یکی از وزارتخانه‌های دولت به‌شمار می‌آید.
اندیشه تأسیس جهاد سازندگی نخستین بار، با عنوان طرح اعزام گروه‌های ۱۰ نفره دانشجویی به مناطق محروم و با پیشنهاد یکی از اعضای هیئت علمی دانشکده فنی دانشگاه تهران مطرح شد. سپس طرح موضوع به رهبر جمهوری اسلامی؛ سید روح‌الله خمینی داده شد و او در ۲۷ خرداد ۱۳۵۸ فرمان تشکیل جهاد سازندگی را صادر کرد. افرادی همچون سید محمد بهشتی از حامیان نخست تشکیل این نهاد بودند.در ضمن این نهاد در حال حاضر زیاد فعال نیست.
پس از وقوع انقلاب ۱۳۵۷ با توجه به ضرورت انجام اقدامات وسیع و سریع در راستای آنچه محرومیت‌زدایی و افزایش تولیدات کشاورزی و توسعه و عمران روستاها اعلام گردید، با وجود فعال بودن ارگان‌های رسمی دولتی در این حوزه‌ها، نهاد جهاد سازندگی در ۲۷ خرداد ماه ۱۳۵۸ با فرمان روح‌الله خمینی، با شعار فراهم آوردن نهضتی همه‌جانبه برای مبارزه با فقر و محرومیت بجا مانده از رژیم گذشته و توسعه و عمران روستایی، به وجود آمد. هدف اصلی خمینی لغو سیستم تقسیم اراضی و احیای سیستم یکپارچگی اراضی حتی تحت مالکیت مستقیم دولت بود، ولی همان‌طور که خودش در سخنرانی ۱۲ بهمن سال ۱۳۵۷ گفت؛ این طرح ممکن است ۲۰ سال طول بکشد، تا عملی شود در حالی‌که ۴۰ سال از انقلاب جمهوری اسلامی ایران گذشته و هنوز احیاء نشده‌است گویا مقاومت شدید کشاورزان و نبود برنامه منسجم و پیگیر دلیل عدم موفقیت طرح مذکور بوده‌است.

وظایف و مسئولیت‌ها :

جهادسازندگی با وظیفه محوری محرومیت‌زدایی و عمران و آبادانی روستاهای کشور فعالیت خود را آغاز کرد. جهادگران پرشور و نشاط و انقلابی در سایه ایمان و تعهد و توکل به خداوند متعال توانستند در این مسئولیت های خطیر موفق شوند، جهادسازندگی در جنگ نیز با قبول مسئولیت‌های متعدد چون ارائه خدمات فنی و مهندسی و ساخت سنگر، خاکریز و پل و... در خطوط مقدم جبهه و جنگ شگفتی ساز شد وجهادگران ازسوی امام راحل لقب «سنگرسازان بی سنگر»را کسب کنند و پس از اتمام جنگ جهادسازندگی با کوله باری از تجربه و انگیزه‌ای قوی‌تر پابه میدان بازسازی و سازندگی گذاشت.
جهادسازندگی که در سال ۶۲ به علت پویایی و انعطاف پذیری در مجامع تصمیم‌گیری و سیاستگذاری با تصویب مجلس شورای اسلامی به وزارتخانه تبدیل شده بود، در سال ۶۹ جهت انجام وظایف به شکل اصولی‌تر قانون تفکیک وظایف وزارتخانه‌های جهادسازندگی و کشاورزی در مجلس شورای اسلامی به تصویب رسید و برابر این قانون علاوه بر عهده‌دار بودن توسعه عمران و صنایع روستایی و بهسازی روستایی، رسیدگی به امور عشایر وظایف دیگری چون وظیفه حفظ و احیاء و گسترش و بهره‌برداری از منابع طبیعی و جنگل و مرتع و آبخیزداری و امور دام و شیلات از وزارت کشاورزی جدا و به عهده وزارت جهادسازندگی واگذار شد و این وزارتخانه عهده‌دار وظایف خطیر و متعددی به شرح زیر شد:
- بخش عمران و صنایع روستایی: آبرسانی، برق رسانی، احداث راه، بهسازی و توسعه صنایع روستایی.
- بخش منابع طبیعی: حفظ، احیاء، حمایت و بهره‌برداری از عرصه‌های جنگلی، مرتعی و بیابانی.
- بخش امور دام و شیلات: تولید و تامین فرآورده‌های دامی و پروتئینی در کشور، گوشت قرمز، گوشت سفید، تخم مرغ، شیر، ماهی و...
- بخش آبخیزداری: توسعه آبخیزها، عملیات آبخیزداری، حفاظت از آب و خاک و بروز سیل.
- بخش ترویج و مشارکت مردمی: جلب مشارکت مردم و بسیج تواناییهای روستاییان با آموزش و انتقال دانش فنی جدید برای افزایش کارایی روستاییان در تولید و سازندگی.
- بخش آموزش و تحقیقات: توسعه و تقویت بنیه علمی و نیروی انسانی جهادسازندگی و اجرای پروژه‌های تحقیقاتی در زمینه امور دام و منابع طبیعی.
- بخش دامپزشکی: تامین بهداشت دام و فرآورده‌های دامی و توسعه کشتارگاههای صنعتی.
- بخش امور عشایر: تلاش برای ارتقا سطح زندگی و رفاه عشایر با اسکان خدمات رسانی به آنان.
- خدمات فنی و مهندسی: ساخت سد، سیلو، پل و...
- جهادسازندگی و فعالیت‌های خارج از کشور.

تاریخچه تشکیل جهاد کشاورزی :

پس از پیروزی انقلاب اسلامی به منظور انجام اقدامات وسیع و سریع برای رفع محرومیت از روستاهای کشور ایران بنا به فرمان رهبر کبیر انقلاب اسلامی حضرت امام خمینی (ره) نهادی به نام جهاد سازندگی در 27 خرداد 1358 تشکیل گردید. همزمان نیز وزارت کشاورزی ایران به ارائه خدمات در چارچوب وظایف و ماموریت های محوله خود از جمله کشاورزی و دامپروری مشغول بود .
با شروع جنگ تحمیلی عراق علیه جمهوری نوپای اسلامی ایران جهاد سازندگی علاوه بر رسالت اصلی خود که رسیدگی به آبادانی وارتقاء سطح زندگی مردم در مناطق محروم و روستائی بود با بسیج نیروهای مردمی و کارکنان جهاد سازندگی وظیفه خطیر و مهم پشتیبانی از جنگ ( ساخت سنگر ، راه ، کانال ، آبراه و.... ) نیروهای مسلح اعم از ارتش ، سپاه و بسیج را به عهده گرفت در این راه جهاد سازندگی استان اصفهان بیش از 630 نفر شهید تقدیم انقلاب اسلامی نمود از این رو امام خمینی نام سنگر سازان بی سنگر را به نیروهای اعزامی از طرف جهاد سازندگی اطلاق نمودند.
خدمات ارزشمند جهاد سازندگی در زمینه فعالیت های فرهنگی ، بهداشت و درمان ، عمران ، کشاورزی و دامپروری و بطور کلی سازندگی مناطق دور افتاده روستاها باعث گردید مجلس شورای اسلامی در سال 1362 قانون تشکیل وزارت جهاد سازندگی را تصویب نماید. در این راستا وظایف و ماموریت هائی به جهاد سازندگی اضافه و یا حذف گردید.
در سال 1369 مجلس محترم شورای انقلاب اسلامی قانون تفکیک وظایف دو وزارتخانه جهاد سازندگی و کشاورزی را تصویب نمود به موجب قانون مذکور وظایف مربوط به امور دام و طیور ، شیلات ، امور عشایر ، عمران روستائی ( امور راه ، آب و فاضلاب ، برق و صنایع روستائی ) ، آبخیزداری و منابع طبیعی به وزارت جهاد سازندگی و کلیه وظایف مربوط به امور کشاورزی شامل زراعت ، باغبانی ، حفظ نباتات ، آب و خاک ، مکانیزاسیون و تحقیقات کشاورزی به وزارت کشاورزی محول گردید.
در سال 1379 بار دیگر طرح ادغام دو وزارتخانه در مجلس شورای انقلاب اسلامی مطرح و با هدف تجمیع وظایف و اصلاح ساختار اداری و تشکیلاتی و واگذاری امور غیر مرتبط با این دو وزارتخانه به سایر دستگاه های ذیربط ، وزارت جهادکشاورزی تأسیس و مورد تصویب نمایندگان محترم قرار گرفت و کلیه امور کشاورزی و دامپروری و ترویج و تحقیقات کشاورزی و.... در این وزارت تجمیع گردید در مراکز استان ها سازمان جهادکشاورزی در مراکز شهرستان ها مدیریت جهادکشاورزی و در سایر بخش ها و دهستان ها مراکز ترویج و خدمات جهادکشاورزی تشکیل گردید.
این وزارتخانه همواره اهداف عالیه رهبر کبیر انقلاب را سرلوحه برنامه ها و وظایف خود قرار داده و می‌کوشد در زمینه قطع وابستگی کشوربه دیگر کشورها در زمینه محصولات کشاورزی و سایر فرآورده های دامی و پروتینی و ترویج کشاورزی و استفاده بهینه از آب و خاک و مکانیزاسیون تلاش و فعالیت نماید.